Geuzenpenning voor Sima Samar van Afghaanse mensenrechtencommissie en Nederlandse krijgsmacht

De Geuzenpenning 2011 is afgelopen maandag uitgereikt aan de Afghaanse mensenrechtenactiviste dr. Sima Samar en aan het Nederlandse leger. Ben Knapen, staatssecretaris van Buitenlandse Zaken, reikte de penningen uit.

De penning is een eerbetoon aan mensen en organisaties die zich inzetten voor de mensenrechten en die zich verzetten tegen dictatuur, discriminatie en racisme.

De krijgsmacht kreeg de penning voor de inzet bij internationale missies, mevrouw Samar voor haar inzet voor mensenrechten. De Stichting Geuzenverzet 1940-1945, die de penning toekent, somt een aantal van haar verdiensten op.

De Afghaanse Sima Samar (1957) is momenteel voorzitter van de Afghaanse Onafhankelijke Mensenrechtencommissie (AIHRC). Ze was als arts eind jaren tachtig al begaan met de situatie van Afghaanse vluchtelingenvrouwen in Pakistan.

Deze vrouwen hadden daar nauwelijks toegang tot gezondheidszorg. Daarom zette Samar in Pakistan een ziekenhuis en een kliniek op om de gezondheidssituatie te verbeteren.

Vervolgens richtte zij de Shuhada-organisatie op, die in Afghanistan zelf gezondheidszorg biedt aan Afghaanse vrouwen, medische opleidingen verzorgt en onderwijs aanbiedt.

Ze werd in 2001 benoemd in de Afghaanse interim-regering onder leiding van Hamid Karzai, waarin zij de functie van vicepresident en minister voor Vrouwenzaken vervulde.

Na doodsbedreigingen en aanvallen vanwege de vraagtekens die ze had geplaatst bij de conservatieve islamitische wetgeving, met name de sharia, zag zij zich genoodzaakt om af te treden.

Samar komt er openlijk voor uit dat ze niet accepteert dat vrouwen in ‘purdah’, afgeschermd van de buitenwereld, worden gehouden.

Zij spreekt zich ook uit tegen het dragen van de burqa, die eerst door de fundamentalistische moejahidien en vervolgens door de Taliban verplicht werd gesteld.

Zij heeft verder onder de aandacht gebracht dat veel vrouwen in Afghanistan lijden aan osteomalacie (beenverweking) door slechte voedingsgewoonten en het gebrek aan zonlicht door het dragen van de burqa.

Momenteel is ze voorzitter van de Afghaanse Onafhankelijke Mensenrechtencommissie (AIHRC).

Krijgsmacht
Commandant der Strijdkrachten generaal Peter van Uhm mocht namens de Nederlandse krijgsmacht de Geuzenpenning 2011 in ontvangst nemen.

Van Uhm is onder meer verantwoordelijk voor de planning en uitvoering van militaire operaties van Defensie. De krijgsmacht wordt ingezet bij internationale missies om bij te dragen aan de veiligheid en stabiliteit in de wereld.

De krijgsmacht ontving de penning “voor de bijdragen aan crisisbeheersingsoperaties die worden gecombineerd met diplomatieke inspanningen en ontwikkelingssamenwerking”.

Dit is de strategie van de drie D’s: Development (ontwikkeling), Diplomacy (diplomatie) en Defence (defensie).

Volgens de Stichting Geuzenverzet is “met name tijdens de missie in Afghanistan de strategie van de drie D’s met succes toegepast, waarbij geldt: ‘opbouwen waar het kan, vechten waar het moet’.”

“De vooruitgang in het deel van Afghanistan waar Nederland actief was, is merkbaar aan de toegenomen economische en sociale activiteiten zoals de bedrijvigheid, de winkeltjes, het gelegde asfalt en de verlichting in de stad.”

In de Zuid-Afghaanse provincie Uruzgan, waar Nederland vier jaar lang het Provinciaal Reconstructie Team van de NAVO-ISAF leidde, sneuvelden 24 Nederlandse militairen en raakten meer dan 140 militairen gewond.

Discutabel
Over de toekenning van de Geuzenpenning aan de krijgsmacht is wel gediscussieerd, zo schrijft dagblad Trouw, die stichtingsvoorzitter Harry Borghouts aan het woord laat.

De vraag is of een organisatie die in Uruzgan regelmatig geweld heeft moeten gebruiken, bijvoorbeeld bij de Slag om Chora in 2007 die aan tientallen Afghaanse burgers het leven heeft gekost, een prijs als deze moet krijgen. Ook binnen de Stichting Geuzenverzet 1940-1945 was dat een punt.

Harry Borghouts zegt in de krant: "Ons bestuur is breed samengesteld en er zitten ook mensen tussen die niet zo gecharmeerd waren van de uitzending naar Uruzgan. Maar uiteindelijk is het een eenstemmig besluit geworden zonder verder voorbehoud. De krijgsmacht heeft het goed gedaan, men heeft het vertrouwen weten te winnen van de bevolking en de bestuurders."

Generaal Van Uhm zei tijdens de uitreiking van de penning dat “het volstrekt helder moet zijn dat we alles doen om burgerslachtoffers te voorkomen”.

Tijdens een persconferentie voorafgaand aan de uitreiking toonde hij zich verheugd namens zijn militairen, en vond het een mooie erkenning voor het werk dat zij doen.

Burgerslachtoffers
Sima Samar zegt dat het Nederlandse leger weinig keus had in Chora. Volgens haar behandelde de Taliban de bevolking bijzonder slecht, en heeft de Nederlandse krijgsmacht veel goed werk gedaan in Afghanistan.

Dat daar soms slachtoffers bij vallen noemde ze in deze situatie “vrijwel onvermijdelijk".

Samar zegt verder in Trouw dat er in Afghanistan in negen jaar tijd dingen zijn verbeterd. Maar ze erkent ook dat onder druk van het geweld van extremisten als de Taliban bepaalde verworvenheden in acuut gevaar zijn, zoals het onderwijs aan vrouwen.

Zo had er volgens haar veel meer geld aan alle onderwijsniveaus moeten worden besteed. "In negen jaar moet je in staat zijn om voldoende vrouwelijke leraren op te leiden. Daaraan is nu een groot gebrek."

Ze zegt dat de veiligheidssituatie na 2005, 2006 in haar land is verslechterd, en dat de Taliban ernstig onderschat zijn door de internationale gemeenschap. Ze zegt "De internationale gemeenschap begreep de regio niet, noch de rol die buurlanden Pakistan en Iran spelen."

Met de openlijke kritiek die president Karzai levert op de buitenlandse troepen vanwege de burgerslachtoffers die ze maken, is ze het oneens. Hiermee zou hij de oppositie in de kaart spelen en het vertrouwen van de bevolking ondermijnen. Zonder publieke steun komt er volgens haar geen vrede.

Uit onderzoek van de AIHRC blijkt dat het aantal burgerslachtoffers dat valt door de NAVO juist is afgenomen, zo vergoelijkt ze de situatie.

Ze zegt dat de situatie nu achteruit gaat omdat de staatsinstituten in Afghanistan “krachtiger hadden moeten zijn”.

Ze zegt in Trouw: “Er kan nog verbetering komen door het bestuur en het rechtssysteem te verbeteren, en de cultuur van straffeloosheid aan te pakken, maar dan moet er goed en snel actie worden ondernomen."

De Afghaanse overheid staat bekend als een staatsapparaat waarin de machthebbers corrupt zijn en zichzelf verrijken.

President Karzai geeft juist weer veelvuldig aan dat de burgerslachtoffers die er door de NAVO vallen de steun voor zijn beleid en de aanwezigheid van buitenlandse soldaten in Afghanistan ondermijnen. Hij wil dat er helemaal geen burgerslachtoffers meer te betreuren zijn door toedoen van de NAVO.

Het was het 25ste jaar dat de Geuzenpenning werd uitgereikt. De plechtigheid vond plaats in de Grote Kerk van Vlaardingen. Onder de aanwezigen was onder meer Zijne Koninklijke Hoogheid de Prins van Oranje.

De penning is een initiatief van de Stichting Geuzenverzet 1940 - 1945. Deze organisatie is opgericht door voormalige Nederlandse verzetsstrijders die actief waren in de Tweede Wereldoorlog.